Door Henk Enkelaar /
De recente en terechte blog van Rob Tijdeman ‘een duistere toekomst’ gaat met name over economie en welvaart 1. Dezelfde teneur merk ik op in de maatschappij – maar ook in onze gemeenschappen – als het over een verlangen naar welzijn gaat, juist als ouderen het over de huidige moderne tijd hebben. Een soort van ‘toen was geluk heel gewoon’…
Deze reacties hebben allen gemeen dat vooruitgang gezien wordt als iets dat voorbij is, als een soort geromantiseerd verleden dat warme gevoelens oproept. Een verlangen naar een tijd zonder EU, zonder euro, zonder grensoverschrijdend gedrag, zonder hoofddoekjes en moskeeën. Naar een tijd waar klimaatverandering en stikstof nog geen probleem was. Naar grote apostolische gemeenschappen met een groot zangkoor, prachtige cantates, kerstspelen, zuster- en knutselkringen en vooral het samen doen om het ‘fijn’ met elkaar te hebben. Een tijd waarin het leven wat eenvoudiger leek, waar de bevolking autochtoon en het boerenleven (zonder megastallen) nog romantisch was. Naar een tijd toen ons leven zich afspeelde zonder computers en sociale media, toen apostolischen voornamelijk gericht waren op de gemeenschap en de Apostel de richting bepaalde.
Iedereen is verbonden met zijn verleden, recent of langer geleden. Zo gebruikte men bijvoorbeeld nog niet zo lang geleden veel pesticiden, PFAS en microplastics. Nu blijkt dat dit grote negatieve gevolgen heeft voor onze gezondheid en leefomgeving. Nu besef ik ook dat ik leef in een land dat er kolonies op nahield. Ja, mijn voorouders hielden medemensen als slaven! Ik ben er onderdeel van, kom er uit voort en … kan daar niets aan doen.
Die veranderende inzichten gelden ook voor mijn geloofsbeleving, want in een bepaalde periode was er, mogelijk onbedoeld, teveel afhankelijkheid, persoonsverheerlijking en patriarchaal gedrag. Je zou die periode sektarisch kunnen noemen. Ook daar kan ik niets meer aan doen.
Waar ik wel iets aan kan doen is hoe je er nu over denkt en spreekt. Hoe ik vandaag in het leven wil staan, met de inzichten van vandaag. Leven is voortdurend keuzes maken, ‘herbezinnen telkens weer’ zingen we. Reageer ik op nieuwe ontwikkelingen zoals politieke veranderingen, investeer ik in zonnepanelen, in een elektrische auto? Eet ik geen of minder vlees, ga ik mee met het consumentisme of stop ik met het verkwanselen van de schepping? Ik zie nu zelfs grootouders actie voeren op de A12 voor een beter klimaat, omdat het bestaan van onze toekomst op het spel staat. Het jaarthema van ons genootschap is niet voor niets ‘Samen in liefde de aarde bewonen’.
En niet onbelangrijk: wil ik volger of maker zijn binnen het genootschap?
Het is goed te weten wat je geschiedenis is, maar blijf je alleen naar het verleden kijken dan sta je met je rug naar de toekomst. En dan bedoel ik met ‘toekomst’ niet: alles maar saneren dat uit de tijd is. Dat maakt alles plat en zonder diepgang.
Gelukkig zie ik diverse ontwikkelingen binnen het genootschap die toekomstgericht zijn. Er worden nieuwe wegen gezocht: van besturen en inspraak, (online) samenkomen, ontmoeten en inspireren. Alles om nieuwe generaties ‘wortels en vleugels’ mee te geven. Met ons geloofsverhaal fier overeind als kader, voortgekomen uit onze wortels. Met compassie en verwondering als grondtoon. Geven wij nieuwe generaties ook vleugels mee, door mee te bewegen met de stroom, ongemakkelijke vragen te beantwoorden en rituelen te herzien, een organisatienaam te kiezen die de lading dekt en waarde toe te kennen aan andere vormen? Alles om onze broodnodige apostolische idealen te blijven voeden.
De vraag die bij mij opkomt is dan ook: ben ik een goede voorouder..?
1 Zie: Rob Tijdeman 2024: EEN DUISTERE TOEKOMST? Op de keper beschouwd, januari 2024.
Ons verleden moeten we niet weg poetsen en blijven gedenken en er veel van leren. Er waren gelukkig ook veel mooie dingen.
Ik ben pas overgroot-oma geworden en als je zo’n hummeltje in je armen mag houden dan besef je hoe nodig het is om deze mooie wereld te beschermen opdat wat nu groeit een toekomst te geven.
Het was geenszins mijn bedoeling het verleden te verheerlijken. Ik zou niet terug willen. We leven op een plek op aarde waar miljoenen mensen graag zouden willen wonen. Het is geen vanzelfsprekendheid dat dit zo blijft. Daar kunnen we zelf wat aan doen, maar daarbij zijn we ook afhankelijk van anderen.
Ik lees in de aangehaalde blog een angst dat de nieuwe generatie niet kan omgaan met minder welvaart en dat ook het welzijn zal afnemen. De nieuwe generaties zijn volgens onderzoek al wat meer gericht op welzijn en minder op carriere en welvaart dus dat perspectief lijkt me inderdaad niet zo somber.
Het doel om nieuwe generaties wortels en vleugels mee te geven is belangrijk en het geloofsverhaal is een mooie basis om te bouwen aan verdere invulling. Laten we alleen niet de fout maken te denken dat een naamsverandering veel oplost. Het zit hem vooral eerst in een cultuuromslag, het versterken van de aantrekkelijkheid om deel te nemen en in de communicatie van het ideaal, ‘het grote verhaal’. Dan kun je daarna altijd nog kijken of daar een andere naam bij past.
Mijn boodschap is bewust leven en meebewegen, moedig de gebaande paden verlaten. Het maken van een cultuuromslag is al vele jaren gaande en bij het ideaal communiceren behoort ook een heldere naam die de lading dekt zonder vraagtekens, ‘in twijfel en geloof’ zingt het mannenkoor.