Door Manfred Horstmanshoff /
Toen iemand mijn in 2011 geschreven boekje Bewogen woorden (1) opensloeg, zocht zij meteen naar een ontbrekend woord. Dat was ‘eeuwigheidswaarde’. Ik ben eens gaan zoeken in het archief van Weekbrieven van 1946 tot heden, een simpele zoekactie. Het blijkt dat het woord in de eerste decennia vanaf 1946 zeer frequent voorkomt, maar de laatste jaren nog maar zelden gebruikt wordt. Heeft eeuwigheidswaarde in het ApGen aan belang ingeboet? Hebben we het er niet meer over?
Op Hemelvaartsdag 1953 klonk de stem van apostel L. Slok op de radio voor de AVRO-microfoon: ‘De Eeuwige in de tijd’ (2). Ik weet het nog goed. Ik was 8 jaar. Ik heb geluisterd. Op de lagere school in de derde klas mocht ik over de radio-uitzending vertellen. De titel en de tekst van de toespraak vatten precies samen waar het om gaat. ‘De mens is de tijd in het eeuwige nu’, zoals we in een koorlied zongen, geen werktuig in Gods hand, maar een orgaan dat zelf God gestalte kan geven.
Apostolische liederen zijn korte, kernachtige samenvattingen van onze geloofsinhoud. Ze beklijven. In tal van liederen wordt het ‘nu’ bezongen: ‘Gods tijd is altijd nu’, ‘Leven is veranderen’, ‘Levenstijd, wonderlijk, weergaloos, even en eindeloos … nu!’. Prachtige liederen. Dat geloof in het nu zorgt voor dynamiek en inspireert tot vernieuwing. Dat past in een land als Nederland dat tot de meest innovatieve ter wereld wordt gerekend.
Maar hoe zit het met de eeuwigheid? Voelen we ons ‘deel van de eeuwigheid’, hebben we er deel aan, een ‘werkzaam deel’ zelfs, of ‘leven we in het moment’?
‘O God, dat ik het leven
iets blijvends schenken mag’
dat is m’n stille bede
bij elke nieuwe dag’
Op zaterdag 22 september zullen we ons in Bussum verdiepen in de opvattingen die in de 19e eeuw leefden bij apostel Schwartz en tijdgenoten (3). Zij zagen uit naar ‘het einde der tijden’, naar de eeuwigheid. Het lijkt in tegenspraak met het zoeken naar vervulling van het leven hier en nu, maar is dat echt zo? Toen ik onlangs in de concertzaal luisterde naar een uitvoering van het Quatuor pour la fin du temps van Olivier Messiaen, gecomponeerd en voor het eerst uitgevoerd in 1940 in gevangenschap in een Duits kamp, ervoer ik de eeuwigheid, hier en nu. De muziek is geïnspireerd op het Bijbelboek Openbaring, dat apostel Schwartz als richtsnoer voor zijn arbeid diende.
Het zou natuurlijk kunnen zijn dat we nu andere woorden gebruiken om ‘eeuwigheidswaarde’ uit te drukken. Een antwoord op die vraag vergt nader onderzoek en bezinning, want, zoals Vondel dichtte, diep bedroefd om de dood van zijn kind: ‘Eeuwigh gaat voor oogenblick’.
1. M. Horstmanshoff, Bewogen woorden, Klein apostolisch woordenboek, Apostolisch Genootschap, Baarn, 2011, blz. 18-22. Ook: http://www.vanoosbreestichting.nl/1210140/1630804/Bewogen_woorden,_versie_2.pdf
2. Ons Weekblad 59 (1953) 178-180; Berry Brand, Nieuw licht op oude wegen, Delft (2013), 414-415.
3. http://www.vanoosbreestichting.nl/Home