Door Rob Tijdeman /
De Drie-eenheid van God is een hoeksteen van het christelijk geloof. Dit houdt in dat er één God is in drie vormen, de Vader, de Zoon (Jezus Christus) en de Heilige Geest. Dit betekent dat Jezus zowel God als mens is. “De Raad van Kerken in Nederland heeft – in navolging van de Wereldraad van Kerken – een eenduidig criterium gekozen om een kerk te typeren. Het fundament van een kerk is de erkenning van de drie-eenheid. Je bent kerk als je het beeld van God samenvat in drie personen: Vader, Zoon en Heilige Geest, de drie-eenheid”.[i] Het roept de leuze bij mij op die vroeger vaak in Het Apostolisch Genootschap werd uitgesproken: ‘We zijn geen kerk, maar een Werk.’ Dat alleen Jezus zowel God als mens is, is voor de meeste leden van het genootschap onacceptabel. Waarom is deze drie-eenheid al eeuwenlang zo belangrijk? Zit er een fundamenteel gevoel achter dat het als criterium geldt?
Een eerste verklaring die bij me opkomt is dat het de manier is geweest om het belang van de boodschap van Jezus te onderstrepen. Het christendom heeft allerlei bij volkeren levende verhalen en gebruiken een christelijke inhoud gegeven. Denk aan Kerst (midwinterfeest), Pasen (voorjaarsfeest van vernieuwing, joodse Pesach), Pinksteren (oogstfeest van de eerste vruchten van het nieuwe jaar), onbevlekte ontvangenis, mensen die goddelijk waren, opstanding uit de dood. Ook goden die in drie vormen voorkomen werden al vereerd voor het christendom ontstond.[ii] In de Bijbel zelf wordt de drie-eenheid niet genoemd. Door Jezus goddelijk te verklaren kreeg het Nieuwe Testament goddelijke zeggingskracht.
Maar is de symboliek daarmee ontkracht? Vader – zoon is een fundamenteel symbool. Het verwijst enerzijds naar vrucht, anderzijds naar oorsprong. Vrijwel elk mens vraagt zich af waarom hij of zij bestaat, wat de bedoeling van het leven is. Godsdiensten pogen daar een antwoord op te geven. Bram Moerland gebruikte ‘Bron van Zijn’ als begin van het Onze Vader. In die zin zijn alle levende wezens, alle mensen, kind van een mysterie dat we God noemen om het mysterie een naam te geven. Dat we dat als eenheid ervaren drukken we wel uit in ‘het God-als-mens evangelie’. God is niet de gans andere, maar ook in mensen werkzaam. En de Heilige Geest?
We zijn deel van een ondeelbaar geheel. Alles wat bestaat ondergaat invloed van zijn omgeving en oefent invloed erop uit. Mensen kunnen communiceren en samenwerken. Ze vormen groepen en gemeenschappen om te bereiken wat ze als individu niet kunnen realiseren. Ze kunnen elkaar inspireren. Gedeelde vreugd is dubbele vreugd, gedeelde smart is halve smart. Mensen reizen vaak honderden kilometers om een paar uur samen een wedstrijd te beleven, hopelijk een overwinning. Het enthousiasme, dat vuur schept een band. Betrokkenheid genereert compassie, solidariteit en duurzaamheid. Dat we dat kunnen, dat vermogen dat we Heilige Geest zouden kunnen noemen, is een onmisbaar onderdeel van bovengenoemde Vader – Zoon relatie. Het maakt gemeenschappen mogelijk. Laten we dat vermogen met Pinksteren vieren! Zongen we niet “Dit heilig vuur, door God als mens ontstoken, zal nimmer ondergaan.” Zo verstaan is de Drie-eenheid het grondpatroon van de menselijke samenleving.
[i] www.raadvankerken.nl/?b=2853
[ii] https://nl.wikipedia.org/wiki/Drie-eenheid , 8. Voorchristelijke drievuldigheden
Voor mij zitten er meer aspecten aan de drie-eenheid. Lichaam, ziel en geest wordt ook wel hiermee geduid. Het is een eenheid of wel een. Uit een stuk, wat ondeelbaar is. Een lichaam is een orgaan met een functie. De ziel is iets bijzonders wat niet goed in woorden is te vatten en toch hebben we woorden nodig om de ziel te duiden. Al schieten die eigenlijk tekort. Je ziet aan iemand dat hij of zij bezielt is van een ideaal. We spreken ook van ontzielt lichaam als iemand is overleden. Geest duid weer ander aspect van ons menszijn. Je ziet uit mensen geest kracht iets doen wat hun zelf overstijgt. Het geeft hen vleugels het schijnbaar onmogelijk te doen.
Vader, zoon en de heilige geest zijn symbolisch woorden die een religieuze waarde vertegenwoordigen. Het is een verwijzing naar een bron waaruit wij alle zijn voort gekomen en ons overstijgt als we bron verbonden willen leven. Wat zich uit in compassie, solidariteit en duurzaamheid. Het is de moeite waard om je daar blijvend voor in te zetten en niet elkaar te verliezen in de woorden terminologie.