In de tijd van apostel L. Slok was het “God als Mens evangelie” binnen het Apostolisch Genootschap een begrip. Je kon niet meer terugvallen op een God “daarboven”, maar je moest er zelf iets van maken in het hier en nu. Een appél op eigen verantwoordelijkheid. Er was grote betrokkenheid, bezieling en saamhorigheid in de gemeenschappen. We gingen bergen verzetten! Een motto uit een apostolisch kinderliedje van destijds, is voor mij en veel andere (ex)apostolischen nog steeds een leidraad in hun leven: “Wat je denkt, of spreekt of doet, laat het edel zijn en goed!” Ondanks de waarde(n)volle inhoud, waren er ook verwonderpunten, zoals de tijdovereenkomstige Christus, de Man Gods en Mond Gods en een begrip als “eigendom Gods”. En wat te denken van de claim, die op de tijdsbesteding van lidmaten werd gelegd (m’n gave en have, m’n krachten en tijd), de sociale controle, de normerende verzorgingscultuur en de claim op de wereldomvattende belangrijkheid van het werk? Het genootschap was in die tijd erg gesloten en vertoonde sektarische trekken. Op deze punten is gelukkig veel veranderd.
Het valt me op, dat veel ouderen de idealen en vanzelfsprekendheden van destijds niet meer herkennen in het huidige genootschap. “Het is allemaal zo algemeen en vrijblijvend geworden, er is een vergadercultuur ontstaan” hoor en lees ik dan.[2] De bezieling, de bevlogenheid en betrokkenheid in gemeenschappen worden gemist. De opkomst bij erediensten is volgens verschillende waarnemingen, nog maar zo’n 30%.
Sinds enkele decennia kalft het ledental van het genootschap snel af. Terwijl het ApGen in 2004 nog ruim 20.000 lidmaten telde[3], zakte het aantal lidmaten van het genootschap in juni 2019 onder de 10.000[4]. In De Stroom zie je elke editie opnieuw, dat het aantal overledenen een veelvoud is van het aantal geboortes. Slechts 12 % van de potentiële kandidaten liet zich de laatste jaren confirmeren[5]. Dat betekent nogal wat voor de leeftijdsopbouw van het genootschap.
Omdat gemeenschappen krimpen, worden gebouwen te groot. Inkrimpen van huisvesting kan een oplossing bieden. Dit lijkt echter te “bijten” met de drie koerselementen Versterking Geloofsgemeenschappen, Maatschappelijke Betrokkenheid en Ontmoetingen, Zingeving en Levenskunst. Hoe worden de lidmaten betrokken bij de besluitvorming hierover en sluiten de nieuwe werkvormen aan bij hun behoeften?
Het personeelsbestand van het genootschap dijt steeds verder uit. In 2006 waren er 36,1 FTE’s in dienst en bedroegen de personeelskosten € 3.376.520,00. In 2018 waren er 46,22 FTE’s en bedroegen de personeelskosten € 5.141.531,00.[6]
De inkomsten uit aanbiedingen dalen en zijn al jaren niet voldoende om de exploitatiekosten te dekken. Met een deel van het vermogen wordt gehandeld op de effectenbeurs in de hoop met beleggingswinst de stijgende exploitatiekosten te dekken[7]. Al enkele jaren wordt ingeteerd op het vermogen. In 2018 bedroeg dit verlies € 21.608.356,00.[8]
Het genootschap voert strijd om te overleven, maar is het gedachtegoed zo uniek, dat het niet te elders te vinden is? Wie wil er nu niet werken aan een menswaardige samenleving?
In het jaarverslag 2018, vroeg de Raad van Toezicht de statuten nog eens op de hand te nemen en de nieuwe koerselementen daarin bestuurlijk goed in te bedden.
Ik kan me helemaal vinden in deze aanbeveling. Nu het genootschap zo ingrijpend van karakter verandert, is het een goed idee om bij de geopperde statutenwijziging, tevens een einde te maken aan het vetorecht van de apostel binnen een bestuursvergadering en het genootschap een verenigingsstructuur te geven, zodat de leden middels een algemene ledenvergadering invloed kunnen uitoefenen op het (financiële) beleid! Het vermogen van het genootschap is immers door de lidmaten opgebracht. Geef hen dan ook zeggenschap over de besteding daarvan! Andere vrijzinnige geloofsgemeenschappen en het Humanistisch Verbond kennen ook een verenigingsstructuur. Deze juridische jas biedt een betere, natuurlijke bescherming tegen afglijden naar het sektarisme, waarmee het ApGen in het verleden kennis maakte. Bestuurlijke verantwoordelijkheid en verantwoordelijkheid voor de geestelijke verzorging kunnen beter worden gescheiden.
Het genootschap heeft m.i. alleen toekomst als de kern uit het God als Mensevangelie en verbindende waarden als betrokkenheid, bezieling en saamhorigheid, in een hedendaagse vorm worden behouden en verdiept. Draagvlak en invloed van de lidmaten is daarbij onontbeerlijk!
[1]Dit was één van de ingrediënten tijdens de 24-uurs bijeenkomst van het bestuur e.a., op 7/8 mei 2019 in conferentiecentrum Samaya te Werkhoven. Het vraagteken is door mij toegevoegd.
[2]Deze signalen hoorde ik in gesprekken en las ik op diverse forums, zoals Ayoplaza, Het Plein, de LinkedIn groep en op diverse apostolische FB pagina’s.
[3]Artikel “Uittocht leden van Het Apostolisch Genootschap niet te stuiten”, Nak Observer, 6 december 2005 en het daarbij gevoegde Exelbestand.
[4]Som van de aantallen lidmaten van actieve gemeenschappen uit de rubriek “Geschiedenis gemeenten” op het intranet.
[5]Presentatie George Gelauff, voorgangersconferentie 2017.
[6]Jaarverslagen 2006 en 2018.
[7]Jaarverslag 2017.
[8]Jaarverslag 2018.
Gisteren 21-9-19 was de Van Oosbreelezing in het gebouw Bussum over het apostolaat van apostel J.. Slok. Br. Slok vertelde dat hij het soms moeilijk heeft met de veranderingen. Het SCP sprak al in 1997 over de ingrijpende secularisatie en het zoeken naar alternatieve zingeving. De laatste jaren is binnen het genootschap ook veel veranderd, zoals de relatie met de apostel, het godsbegrip. We moeten oppassen dat we onze identiteit niet verliezen. De veranderingen zijn soms moeilijk voor ouderen, die steeds dingen kwijtraken, zoals dierbare liederen. Is het allemaal een verbetering? Hij meende dat het goed was dat in zijn arbeidsperiode veranderingen geleidelijk gingen, meer organisch dan organisatorisch. Hij heeft er vertrouwen in dat dingen die geen eeuwigheidswaarde hebben, zich vanzelf corrigeren.
Prof J. Bremmer ziet de toekomst van het genootschap niet vrolijk in. Kan het ApGen zich onder het nieuwe beleid handhaven op de religieuze markt? Apostel Slok sr was zijn tijd ver vooruit met het verplaatsen van een God “daarboven” naar een God “hierbinnen” en het afschaffen van het geloof in het hiernamaals. Er was een sterk gevoel van apostolische identiteit, met een duidelijke opdracht, die werd meegegeven aan het einde van de dienst. We zijn geen kerk, maar een werk, God als mens, we zijn er voor God, enz. Hij kan zich niet aan de indruk onttrekken, dat de richting die apostel J.L. Slok uitzette, misschien toch het kenmerk en specifieke van het genootschap beter positioneert, dan het nieuwe rapport zingeving en perspectief. (Website Van Oosbreestichting-artikelen-18-2 zingeving en perspectief).
2005????
Zie geen concrete aanbeveling.
Te veel ge f ixeerd op aantallen wn geld.
Waarom heeft U in de aanhef het over een Paradox van Het verleden Omarmen en het Verwelkomen van de Toekomst? Ik lees nergens in Uw referaat, dat U het verleden omarmt heeft. Integendeel ik lees meer een verhandeling hoe het allemaal nu moet, zonder begrip te tonen voor diegenen die het, in Uw ogen, verkeerd zien, veelal de ouderen, die nog de bezieling van de Apostel Slok hebben ervaren. Leven is veranderen zei de Apostel Slok, lees Maar eens in de Zegen van de Twijfel. Iets wat ik, als geen Apostolische, nog af en toe doe. Nergens, maar dan ook nergens lees ik de verbazing, wel eigent U zich het recht toe invloed te hebben op het financiele beleid. Ik kan U uit eigen ervaring zeggen, dat de Apostel L.Slok samen met ter zake deskundigen geen dubbeltje teveel uitgaf. Wat is met de fantastische Plaatsen van Samenkomst die alleen al een Godsvermogen hebben gekost, 100 Gebouwen, terwijl er in 1951 nog Maar 3 in eigen bezit bleven, gebeurd? Triest in en in Triest en ik denk dat de Apostel Slok zich in zijn graf om zal draaien, hoe er met die Erfenis omgegaan wordt. Degenen die daar de oorzaak van zijn moeten zich eens heel erg gaan afvragen waar ze de fout in gegaan zijn.
Beste Ad,
Het artikel van je gelezen en herlezen. Veel herken ik.
Een paar overdenkingen:
Wanneer ons Genootschap de leden meer wil betrekken in de voortgang van ons Werk, dan is mijn inziens opzoekende Liefde de basis. Vroeger kregen we huisbezoek. Dat is uit de tijd. Echter, aandacht schenken aan elkaar; vragen als ‘wat bezielt u (je) enzovoort, zie c.q. zie ik niet meer. Je kunt je aanmelden voor een activiteit. Vaak zijn er drempels om dit te doen. Gevraagd worden voor een activiteit geeft zelfvertrouwen aan degene die voor een activiteit gevraagd wordt enzovoort. Het bovenstaande heb ik ook besproken in Baarn. En….. een stukje actieve betrokkenheid vanuit de verzorgers (let wel geen controle) is stellig aan te bevelen.
In de tijd na de oorlog had genootschap de wind in de zeilen. Het land moest opgebouwd worden zo ook het genootschap. We waren alle bezittingen kwijt. Startte met een kapitaal van €45. Er was grote behoefte aan saamhorigheid, vernieuwing en bezieling. Elke generatie heeft zo zijn eigen tijdsbeeld, woord gebruik, omstandigheden en uitdagingen. Wat is huidig tijdsbeeld en wat heeft dat te zeggen op de wijze hoe we het invullen? Mijn beeld is er veel informatie en materiaal beschikbaar is maar beperkt tot ons nemen. Denk dan aan de uitspraak “Zeg tegen mijn volk dat het verder trekt” Maar trek ik wel echt mee en pas ik mij aan de het tijdbeeld van nu? We zij ook kritisch geworden en er meer diversiteit ontstaan en nodig. Daarbij komt wat we zien als trend (leden aantal, opkomst enz) een algemeen beeld in vrijwel alle geloofsgemeenschappen. Uit onderzoek blijkt dat er een relatie ligt met welvaart en functionerende samenleving waardoor behoefte drang totaal anders is dan na de oorlog. Ook bij allerlei vrijwilligersorganisaties zie je vergelijkbare trends. Draagvlak is zeker nodig. Waar richten we ons dan op? In de huidige interne behoeftes of breder dan genootschap of …. ? kijkend naar menig geloofsgemeenschap zie je dat we zoekend zijn. Er is geen klaar antwoord. Na de oorlog investeerde we vrijwel alles in gebouwen, daarna in mensen en organisatie. Nu maken nu een stap naar investeren in continuïteit van de toekomst van ons geloof. Je kiest de juridische jas die past en helpt bij de richting die je op wil. Elke jas heeft controle en beheersing mechanismes en bestuurlijke niveaus die je door vertaalt in het handelen. Dat regelmatig bezien is goed en gezond makend. En wat niet bouwt verdwijnt vanzelf omdat geen kiemkracht heeft. Bepalend is wat ik doe ik vandaag en hoe maak ik het leefbaar zodat ik betrokkenheid, bezieling en saamhorigheid ervaart en uitstraal. Doet u mee in kiemkrachtig en vernieuwend te zijn?